Autor: Beata Pawlas

Umowa o dzieło została uregulowana w kodeksie cywilnym, jednak jest to bardzo popularna forma zatrudniania pracowników. Nieprawidłowe zatrudnienie pracowników na podstawie umowy o dzieło może się skończyć powstaniem wielomilionowego obowiązku uiszczenia nienależycie opłaconych w poprzednich latach składach na ubezpieczenie społeczne czy zaliczek na podatek dochodowy.

Co zatem zrobić, żeby nie drżeć przed kolejną kontrolą?

Co to jest umowa o dzieło?

Umowa o dzieło nazywana jest umową rezultatu. Oznacza to, że przedmiotem umowy o dzieło powinno być wykonanie czynności dających konkretny rezultat materialny (dzieło),
np. wytworzenie, przerobienie, naprawienie określonych przedmiotów albo niematerialny (wykonanie projektu). Innymi słowy w wyniku realizacji umowy powstaje zupełnie nowe, nie istniejące wcześniej dzieło, które jest indywidualnym efektem wykonanej pracy. Co więcej, aby umowa nie została uznana za np. umowę zlecenia opis dzieła powinien nacisk kłaść na efekt pracy a nie samą czynność wykonania. Jeśli bowiem opis dzieła wskazuje na czynność, to zamawiający dzieło naraża się na zarzut ze strony np. organu kontrolującego, że zawarta umowa jest umową zlecenia.

Elementy umowy o dzieło

Zgodnie z kodeksową definicją – umową o dzieło jest umowa, w której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, natomiast zlecający do zapłaty określonego w umowie wynagrodzenia.

Umowa o dzieło powinna zawierać co najmniej oznaczenie stron, określenie przedmiotu umowy (im bardziej precyzyjny i szczegółowy opis tym lepiej), określenie terminu rozpoczęcia wykonania dzieła oraz jego zakończenia oraz wynagrodzenie. Zgodnie z przepisami, jeśli strony umowy nie postanowiły inaczej wynagrodzenie należy się w chwili oddania dzieła. Strony powinny w umowie dokonać wyboru metody rozliczeń, od niej zależy bowiem późniejsza możliwość żądania zmiany tej kwoty. Jedną z metod jest ukształtowanie wynagrodzenia w formie ryczałtu czyli podanie w umowie z góry określonego wynagrodzenia, wskazanego w określonej kwocie. W tym wariancie to wykonawca dzieła bierze na siebie ryzyko poniesienia straty w przypadku pojawienia się w trakcie wykonania dzieła nowych, nieprzewidzianych okoliczności, ponieważ nie ma on możliwości żądania zwiększenia wynagrodzenia. Drugą z metod jest ustalenie wynagrodzenia w formie kosztorysu. Kosztorys to zestawienie kosztów materiałów i spisu prac (robocizny), które są wymagane do powstania dzieła. W przypadku pojawienia się nowych, nieprzewidzianych okoliczności zmuszających do zwiększenia zakresu prac wykonawca działa, jeśli dochował należytej staranności, może żądać podwyższenia wynagrodzenia. Wynagrodzenie może ulec podwyższeniu dopiero po wyrażeniu zgody przez zamawiającego, a jeśli nie wyrazi on zgody na dodatkowe koszty ma prawo do odstąpienia od umowy.

Umowa o dzieło może zawierać także dodatkowe postanowienia regulujące wzajemne ustalenia stron w zakresie wykonania dzieła np. ustalenie w zakresie użytych materiałów, sposobu płatności, sposobu przekazania dzieła, kary umowne itp. Co istotne w przypadku umowy o dzieło wykonawca ponosi odpowiedzialność za niewykonanie dzieła czy nienależyte wykonanie dzieła (wady), nigdy nie odpowiada jednak za brak staranności.

Daniny państwowe związane z umową o dzieło

Składki na ubezpieczenie społeczne

Popularność umowy o dzieło wynika w dużej mierze z tego, że umowa ta nie jest objęta obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Innymi słowy od umów o dzieło nie pobiera się obowiązkowych składek do ZUS. Należy jednak pamiętać o wyjątku, kiedy umowa o dzieło jest podpisywana z własnym pracownikiem (który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę). W takiej sytuacji wynagrodzenie jest objęte obowiązkiem oskładkowania na takich samych zasadach jak przy umowie o pracę.

Opodatkowanie

Dochód uzyskany z tytułu umowy o dzieło jest opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Płatnikiem składek pobierającym zaliczki na podatek dochodowy i przekazującym je do urzędu skarbowego jest zamawiający dzieło. Powinien on, najpóźniej do końca lutego wystawić wykonawcy, który w danym roku podatkowym pracował na podstawie umowy o dzieło informację podatkową (deklaracja PIT-11), która powinna zawierać informacje o wysokości: osiągniętego przychodu z tytułu umowy o dzieło, kosztów uzyskania przychodów, zaliczek pobranych na podatek dochodowy oraz w niektórych przypadkach o wysokość pobranych składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, kiedy wynagrodzenie umowy o dzieło wynosi nie więcej niż 200 zł, w takich sytuacjach pobierany jest zryczałtowany podatek w wysokości 18% (bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu) i nie ma obowiązku wystawienia deklaracji PIT -11. Zamawiający dzieło jedynie ma obowiązek poinformowania urzędu skarbowego o wysokości podatku na formularzu PIT-8AR , a wykonawca dzieła nie wykazuje takiego wynagrodzenia podczas rozliczenia rocznego. Zgodnie z brzmieniem przepisów kwota do zastosowania ryczałtu jest ustalana każdorazowo od danej umowy o dzieło. Innymi słowy, jeśli wykonawca zawrze wiele umów o dzieło, których wynagrodzenie nie przekroczy 200 zł, w każdym przypadku zostanie pobrany ryczałt, ponieważ umowy te się nie sumują.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od 1 stycznia 2018 r. koszty uzyskania przychodu w wysokości 50% będą mogły być stosowane wyłącznie do ściśle określonej działalności twórczej wskazanej w ustawie. W ustawie wskazano, że 50% koszty mogą być zastosowane do m.in. działalności w zakresie architektury, literatury pięknej, sztuk plastycznych, fotografiki, muzyki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, dziennikarstwa; działalności badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej, artystycznej tj. sztuki aktorskiej, reżyserii, w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów, publicystycznej. Na marginesie można wskazać, że limit 50% kosztów uzyskania przychodów zostanie podwyższony z obecnych 42.764 zł do 85.528 zł.

Dla wszystkich nie wymienionych powyżej przypadków, w stosunku do osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło zastosowanie znajda standardowe, 20% koszty uzyskania przychodu.

Płaca minimalna

Na koniec kilka słów o przepisach dotyczących minimalnej stawki wynagrodzenia za godzinę. Od stycznia 2017 r. wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia musi być ustalane zgodnie z przepisami dotyczącymi minimalnej stawki wynagrodzenia za godzinę. Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia podlega ochronie prawnej, co oznacza brak możliwości rezygnacji z minimalnej stawki godzinowej przy wykonywaniu umów zlecenia czy brak możliwości zrzeczenia się wynagrodzenia za wyświadczoną usługę. Powyższy obowiązek nie dotyczy co prawda umowy o dzieło, jednak należy przypomnieć, że wybór odpowiedniej formy umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia lub umowy o dzieło) podlega kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, także w zakresie obowiązków dotyczących minimalnej stawki wynagrodzenia. Nieprzestrzeganie przepisów, w tym zastosowanie niewłaściwej formy umowy cywilnoprawnej zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.

Autor: Beata Pawlas ZOBACZ MÓJ PROFIL