Autor: Anna Ptak

Jak podaje Federacja Polskich Banków Żywności, w Polsce co roku marnuje się około 9 mln ton żywności, podczas gdy wielu ludzi w Polsce i na świecie żyje w skrajnym ubóstwie.  Jak wskazuje dalej Federacja, na podstawie badań zrealizowanych przez SGGW w pierwszej połowie roku 2019 stwierdzić można, że aż 42% Polaków przyznaje, że zdarza im się wyrzucić żywność.

W sierpniu 2019 roku, w celu walki z marnowaniem jedzenia, podpisana została ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności.  Od marca tego roku zaczęły natomiast obowiązywać przepisy, wprowadzające nakładanie na sprzedawców żywności kary za jej marnowanie.

Obecnie, zgodnie z przywołaną ustawą, każde przedsiębiorstwo spożywcze zajmujące się sprzedażą żywności, którego powierzchnia sprzedaży wynosi powyżej 400 metrów kwadratowych, a dochody ze sprzedaży stanowią minimum połowę przychodów ze sprzedaży towarów, zobowiązane jest podpisać z organizacją pozarządową umowę, na podstawie której żywność, która mogłaby się zmarnować z uwagi chociażby na krótki termin przydatności, lecz nadaje się jeszcze do spożycia, zostanie nieodpłatnie przekazana organizacji, która następnie wykorzysta żywność w celu pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej (działalność ta musi wynikać z celów statutowych organizacji).

Ustawa stanowi również, że sprzedawca żywności jest obowiązany do prowadzenia wspólnie z organizacją pozarządową kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności co najmniej raz w roku przez co najmniej dwa kolejne tygodnie, w każdym dniu działalności jednostki handlu. Kampanie te mają być prowadzone wspólnie z organizacjami, z którymi dane jednostki mają podpisane umowy o nieodpłatne przekazywanie żywności.

Od 1 marca 2020r. sprzedawcy żywności wskazani powyżej, w sytuacji kiedy dojdzie do marnowania sprzedawanej żywności, zobowiązani będą do uiszczania opłat za jej marnowanie.  Opłata ta wynosić będzie 0,10 zł za każdy kilogram marnowanej żywności. Naliczone opłaty przekazywane mają być na rachunek organizacji pozarządowej, z którą sprzedawca zawarł wyżej wspomnianą umowę.  Ustawa stanowi jednak również, że w przypadku gdy wysokość całej opłaty nie przekracza 300 zł, opłaty nie wnosi się.

Będąc przedsiębiorcą w branży spożywczej należy mieć na uwadze wprowadzone przez ustawę kary pieniężne – jeżeli sprzedawca żywności nie zawrze umowy z organizacją pozarządową, będzie on podlegać karze pieniężnej w wysokości 5000 zł.  Wyjątkiem będzie jedynie sytuacja gdy wykaże on, iż zawarcie takiej umowy było w jego przypadku niemożliwe.  W przypadku natomiast unikania uiszczenia całości lub części opłaty za marnowanie żywności wbrew ciążącemu na sprzedawcy obowiązkowi, naraża się na poniesienie kary pieniężnej w wysokości od 500 zł do aż 10 000 zł.  Kary pieniężne wymierzać ma w drodze decyzji wojewódzki inspektor ochrony środowiska właściwy ze względu na miejsce prowadzenia przez sprzedawcę żywności działalności w zakresie sprzedaży żywności.

Ustawa wprowadza ponadto obowiązki sprawozdawcze.  Organizacja pozarządowa, w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy informacja, składać ma sprzedawcy żywności pisemną roczną informację o wykorzystaniu środków pochodzących z pobranych opłat.  Na organizacje został również nałożony obowiązek składania Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska pisemnego, rocznego sprawozdania o sposobie zagospodarowania otrzymanej żywności.

Sprzedawca żywności z kolei zobowiązany jest do składnia pisemnego rocznego sprawozdania o marnowanej żywności, gdzie zawarte mają być dane o całkowitej masie marnowanej żywności w danym roku oraz wysokości należnej opłaty wraz ze wskazaniem wysokości opłaty, która zostanie wpłacona do funduszu, w terminie do dnia 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie.  Sprawozdanie to składane będzie do wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie województwa, w którym sprzedawca prowadzi działalność w zakresie sprzedaży żywności.

Na koniec dodać należy, że docelowo powyższe przepisy obowiązywać będą również przedsiębiorstwa o powierzchni sprzedaży powyżej 250 metrów kwadratowych.  Jeżeli więc prowadzą Państwo tego typu przedsiębiorstwo, warto zapoznać się z obowiązującymi regulacjami już dziś.

Jednoznacznej odpowiedzi na podane wyżej pytanie udzielił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku wydanym w dniu 19 grudnia 2019r. w sprawie Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers vs. Tom Kabinet (C-263/18) dotyczącej utworzonego na stronie internetowej przez spółkę Tom Kabinet klubu czytelniczego, którego członkowie mogli dokonywać kupna i dalszej odsprzedaży e-booków. Działalność ta została zakwestionowana przez dwa stowarzyszenia, mające na celu obronę interesów niderlandzkich wydawców (Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers). Nieco upraszczając stanowiska stron przedstawiane w toku postępowania, zdaniem Stowarzyszeń takie działania naruszają prawa autorskie wydawców e-booków, gdyż dochodzi do niedozwolonego publicznego udostępnienia tych książek. Natomiast Tom Kabinet wskazuje, że takie czynności są dozwolone, gdyż są objęte prawem do rozpowszechniania, które ulega wyczerpaniu, jeżeli egzemplarz utworu (e-book) został sprzedany na terenie Unii Europejskiej przez podmiot praw autorskich lub za jego zezwoleniem, co oznacza utratę uprawnień podmiotu praw autorskich do zezwalania lub zabraniania dalszego publicznego rozpowszechniania.

Trybunał orzekł, iż dostarczanie e-book’ów publiczności poprzez pobranie, dla celów stałego użytku, wchodzi w zakres prawa do „publicznego udostępniania” w rozumieniu dyrektywy 2001/29 w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym, która zawiera jednocześnie wyłączenie wyczerpania, nie zaś w pojęciu „publicznego rozpowszechniania”. Trybunał podkreślił, że zasada wyczerpania ma zastosowanie wyłącznie do utworów materialnych, podczas gdy jej zastosowanie do utworów elektronicznych groziłoby naruszeniem interesów podmiotów praw autorskich, w szczególności otrzymania odpowiedniego wynagrodzenia za utwory. W przypadku e book’ów generalnie użytkownikowi przysługuje licencja na używanie uprawniająca tylko do odczytania książki, bez prawa do dalszego obrotu czy reprodukcji.

Istotnym jest, iż orzeczenie to stanowi odesłanie prejudycjalne wiążące sądy krajów Unii Europejskich, które spotkają się z powyższym problemem.

W związku z powyższym wyrokiem, za naruszenie autorskich praw majątkowych uznaje się sprzedaż używanych e-book’ów. Pod uwagę należy wziąć również to, że wyrok powinien znaleźć zastosowanie również w innych przypadkach odsprzedaży elektronicznych wersji książek, przykładowo mediów społecznościowych czy portali ogłoszeniowych. Aby dokonywać takich czynności należy uzyskać zgodę uprawnionego podmiotu.

Niestety w gąszczu przepisów prawa czeka na Państwa więcej „pułapek” w pozornie oczywistych czynnościach, dlatego zachęcamy do wcześniejszej konsultacji prawnej, która uchroni Państwa od możliwych negatywnych skutków tych działań.

Autor: Mateusz Gruszczyński

W kolejnej części cyklu o nowy typie spółki kapitałowej w polskim systemie prawny, tj. prostej spółce akcyjnej (w skrócie „p.s.a.”), poniżej zostaną przedstawione zagadnienia związane z wkładami na kapitał zakładowy spółki.

Na początku należy zaznaczyć, że prosta spółka akcyjna nie będzie miała typowego kapitału zakładowego, tak jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy też spółka akcyjna. Będzie natomiast miała kapitał akcyjny stanowiący sumę wniesionych wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych, rzeczywiście wniesionych na jego pokrycie. Wysokość kapitału akcyjnego nie będzie określana w umowie spółki, a do zmian jego wysokości nie będzie konieczna zmiana umowy spółki. Jedynym ograniczeniem jest by kapitał akcyjny wyniósł co najmniej 1 złoty. Taka koncepcja kapitału spółki powoduje, że akcje nie posiadają wartości nominalnej i nie stanowią części kapitału akcyjnego, tak jak to jest w zwykłej spółce akcyjnej. Inaczej mówiąc, o wysokości kapitału nie decyduje ani liczba, ani wartość nominalna akcji, lecz suma wartości wkładów pieniężnych i niepieniężnych rzeczywiście wniesionych na pokrycie akcji i jednocześnie przeznaczonych na ten kapitał, z wyłączeniem tych wkładów, które nie podlegają zaliczeniu na kapitał akcyjny.

Jeśli chodzi o wkłady pieniężne to sytuacja jest jasna – akcjonariusz może wnieść jako wkład oznaczoną sumę pieniędzy, gotówką lub przelewem.

W zakresie wkładów niepieniężnych należy natomiast dokonać rozróżnienia na wkłady niepieniężne podlegające i niepodlegające zaliczeniu na kapitał akcyjny, czyli na wkłady kapitałowe i wkłady niekapitałowe.

Wkładem kapitałowym może być każde prawo zbywalne, a dokonując oceny zdolności aportowej danego prawa można się odnieść do bogatego orzecznictwa powstałego na gruncie wkładów niepieniężnych do spółek z o.o. i akcyjnych. Wkładem niekapitałowym może być natomiast prawo niezbywalne oraz świadczenie prac bądź usług. Jedynym wymogiem jest by wkład miał wartość majątkową czyli wartość ekonomiczną, istotną z punku widzenia gospodarczego. W praktyce będzie tu chodziło przede wszystkich o wkłady w postaci pracy lub świadczenia innych usług osobiście przez akcjonariusza. Taki akcjonariusz będzie mógł się zobowiązać, że będzie świadczyć dla spółki pracę w określonym wymiarze czasu i w określonym charakterze, przez określony czas, przy czym brak tu jest jakichkolwiek wymogów minimalnych. Wkładem będą mogły też być usługi o dowolnym charakterze. Rozróżnienie pomiędzy pracą i usługami nie ma jednak żadnego znaczenia z punktu widzenia dopuszczalności wkładów, a jest jedynie przykładowym wyliczeniem co wkładem niekapitałowym może być. Z punktu widzenia spółki i interesu pozostałych wspólników istotne będzie precyzyjne określenie zakresu świadczenia pracy lub usług.

Zaznaczyć zależy, że w przypadku zakładani prostej spółki akcyjnej w drodze elektronicznej wkłady będą mogły być wnoszone wyłącznie w formie pieniężnej.